تحلیلی بر وضعیت صنعت ماشین سازی و قطعه سازی نساجی کشور
در سالهای اخیر به دلیل افزایش قابل ملاحظه قیمت ارز و همچنین تحریمهای ظالمانه علیه ایران اسلامی، روند جریان سرمایهگذاری در تولید رشد چشمگیری را داشت و بسیاری از فعالان اقتصادی که به راحتی با واردات کالاهای مختلف امکان حضور در بازار کشور را داشتند، رفته رفته مجبور به تولید در داخل و یا تأمین کالای مورد نیاز خود از تولیدکننده داخلی شدند.
بر همین اساس در حوزه تامین تجهیزات صنعتی، قطعات و ماشینآلات نیز روند اصلی شرایط خوبی را برای حوزه ساخت داخل فراهم نمود. به طوری که با ورود به موقع معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری در راستای حمایت از شرکتهای فعال حوزه ساخت داخل، بخش قابل توجهی از شرکتهای دانشبنیان کشور به حوزه ساخت تعلق یافتند و مسیر تأمین مالی برای این شرکتها باعث شد تا خریداران داخلی با استفاده از تسهیلات بانکی تمایل زیادی را به تهیه ماشینآلات و تجهیزات از بازار داخل نشان دادند و صنعت نساجی و پوشاک نیز در این بین از این موهبت برخوردار شد. به علاوه کیفیت مناسب، خدمات سریع و ارزان و همچنین فروش اقساطی این امکان را فراهم آورد تا مشتریان عموماً با رضایت نسبی فرآیند تأمین و خرید خود را انجام دهند و همین امر فرصت خوبی را جهت سرمایهگذاری بیشتر در بخش ساخت فراهم نمود تا جاییکه امروز در بسیاری از حوزه های قطعهسازی، تجهیزسازی و ماشینسازی علاوه بر بهروز بودن و تولید محصول استاندارد برای بازار داخل، ظرفیت صادراتی بالایی نیز بهوجود آمده است تا جاییکه در کتاب صادرات و واردات وزارت امور خارجه که هر ساله منتشر میشود نام شش شرکت ایرانی در بخش صادرات قطعات، تجهیزات وماشین آلات نساجی لحاظ شده است که این نوید بخش افقی روشن برای حوزه ساخت داخل است.
همچنین حضور پر رنگ حوزه ساخت داخل در نمایشگاههای داخلی و خارجی نشان از ظرفیت بالای این حوزه در صادرات دارد. بر همین اساس و بر پایه اطلاعات موجود در دبیرخانه انجمن صنفی کارفرمایی تولیدکنندگان ماشین آلات و قطعات صنایع نساجی ایران اطلاعات جامعی در خصوص شرکتهای مختلف فعال در بخش ساخت داخل جمعآوری و پردازش شد تا میزان فراوانی زمینه فعالیت شرکتها و همچنین توانمندی در بخشهای مختلف صنعت ساخت در نساجی، فرش و پوشاک مورد ارزیابی قرار گیرد. این تحلیل بر اساس اطلاعات حدود 100 شرکت فعال در این بخش است که یا عضو انجمن بوده و یا در نمایشگاههای سالهای اخیر حضور داشته اند.
بدین منظور شرکتها در 17 بخش دسته بندی شده و نتایج بهدست آمده در شکل ارائه شد. از نتایج بهدست آمده مشخص گردید که حدود 20 درصد از صنعت ساخت داخل به بخش قطعهسازی نساجی و فرش اختصاص دارد و بعد از آن بیشترین فراوانی مربوط به شرکتهای فعال در حوزه ساخت دستگاهها و یا تجهیزات مورد استفاده در ریسندگی و مقدمات بافندگی هستند که حدود 14 درصد را به خود اختصاص داده اند. بخش سوم به ماشینآلات و تجهیزات رنگرزی، تکمیل و چاپ باز میگردد و با حدود 12 درصد فراوانی، از اهمیت این قسمت در صنعت ساخت داخل حکایت دارد. به علاوه، حوزه بافندگی که شامل ساخت دستگاه و یا تجهیزات تخصصی این بخش در دو بخش بافت تاری-پودی و حلقوی است نیز 10 درصد شرکتهای ساخت داخل را شامل میشوند.
شرکتهای تولیدکننده تسمه و نوار نقاله با حدود 7 درصد فراوانی در رتبه پنجم هستند و در نهایت شرکتهای سازنده دستگاههای ذوب ریسی، تهویه هوا و نرم افزار و اتوماسیون از یک ظرفیت (5 درصد) برخوردار هستند. نکته قابل توجه حضور حدود 4 درصدی شرکتهای فعال در حوزه فرش ماشینی است که همه دانشبنیان بوده و قادرند در آینده نزدیک زمینه ساخت و صادرات ماشین فرش ماشینی با شانههای مختلف را فراهم آورند.
به علاوه، سهم قابل توجهی از این شرکتها دانش بنیان بوده (حدود 40درصد) و در اغلب این شرکتها افراد تحصیلکرده حضور دارند. همچنین بیش از 25 درصد این شرکتها قابلیت طراحی و مهندسی محصول را دارند و بر اساس نیاز مشتریان خود فرآیند طراحی و ساخت را انجام میدهند که نشاندهنده انعطافپذیری محصولات و همچنین وجود دانش فنی در کشور است. در میان برندهای ماشینسازی و تجهیزسازی در کشور از یک سو نشانهای تجاری وجود دارند که بیش از 1500 دستگاه در داخل کشور فروختهاند و بیش از سه دهه فعالیت دارند و از سوی دیگر نیز شرکتهای جوان و نوپایی هستند که با عمر کمتر از 5 سال توانستهاند سهم قابل توجهی از بازار را به خود اختصاص دهند.
بر همین اساس میتوان بیان داشت که صنعت نساجی، پوشاک و فرش کشور توانمندی بالایی را در بخش قطعهسازی دارد و بعد از آن حوزه ریسندگی و رنگرزی وتکمیل میتواند محورهای صادراتی ماشینآلات باشند و اگر دولت با گرفتن مجوز پاویونهای ماشینسازی نساجی در نمایشگاههای معتبر بینالمللی و کاهش هزینههای حضور، امکان مشارکت شرکتهای ساخت داخل را فراهم آورد، در آینده بسیار نزدیک شاهد تأسیس کارخانجات نساجی با ماشینآلات ایرانی در منطقه و آفریقا خواهیم بود.